توسعه پایدار در طرح های توسعه شهری

شهرها در گذشته بهترین نمونه های پایداری بوده اند. با توجه به محدودیت های اکولوژی محل مانند آب، توسعه متناسب و سازگار با طبیعت، صرفه جویی در منابع، استفاده از مصالح بومی، ابداع روش های موثر و مناسب برای ادامه حیات نظیر قنات و بادگیر و… همه نمونه هایی از عوامل موثر در این پایداری بوده اند. شهرسازی کلاسیک با تبعیت از الگوی کلاسیک توسعه و پیروی کورکورانه از الگوی کلیشه ای توسعه شهری که نسبتاً به وضعیت ویژگی های بومی بی اعتنا هستند، نه تنها وضع ناپایداری را در شهر ها پدید آورده، بلکه ناپایداری مناطق اطراف را نیز به دنبال داشته است.

انسجام و یکپارچگی اقتصادی، اکولوژیکی و اجتماعی می تواند به عنوان ستون و پایه ای به منظور ایجاد یک شهر پایدار عمل کند. بنابراین پایه های اساسی شهری پایدار عبارتند از:

• استحکام زیست محیطی؛
• کیفیت زندگی؛
• تضمین های اقتصادی؛
• مشارکت دموکراتیک.

اصول توسعه پایدار که عمدتاً مبتنی بر مباحث موجود در دستور کار ۲۱ کنفرانس ریو می باشد موارد عمده زیر را در برمی گیرد:

• درک ارزش محیط زیست؛
• در نظر گرفتن افقهای زمانی طولانی تر در برنامه ریزی؛
• اصل برابری بین نسلی و میان نسلی.

همچنین از دیدگاهی دیگر اصول کلیدی توسعه شهری پایدار موارد زیر را در بر می گیرد:

• توسعه شهری پایدار یک مفهوم نسبی است؛
• توسعه شهری پایدار یک فرایند است؛
• توسعه شهری پایدار مواردی مانند یکپارچه سازی محیطی، تساوی حقوق، مشارکت و آینده نگری را از طریق بخش های برنامه ریزی، طراحی، ساخت و ساز و اجرایی مورد ملاحظه قرار می دهد؛
• توسعه شهری پایدار می باید طی فرایند توسعه و پایدارسازی شهری، مسائل بنیادی محیطی، اقتصادی و اجتماعی را به صورت یکپارچه در یک نظام سازمانی مشخص در نظر گیرد.

رشد فزاینده جمعیت شهری، شهرها را در معرض بحران های ناگوار قرار داده است. فقر، تخریب محیط زیست، فقدان جمعیت شهری نا مناسب، نزول زیربناهای موجود، فقدان دسترسی به زمین و سرپناه مناسب و در نهایت عدم پایداری در کیفیت زندگی شهری از جمله بحران های مربوط به این موضوع هستند. همچنین افزایش توان تأثیر انسان بر محیط زیست، زیست بوم های کره زمین را نیز دچار بحران کرده است و آثار منفی زیست محیطی شهر تا آن اندازه افزایش یافته که بزرگترین تحدید در مقابل این زیست بوم ها شهری می شوند. در این شرایط بشریت نیازمند یک ارزش گذاری و تجدید نظر در ارتباطاتش با محیط پیرامون است. کاملاً آشکار است که توسعه پایدار می تواند حامل بسیاری از آمال و آرزوهای بشر شود و رابطه مناسب بین انسان و طبیعت برقرار کند و تصور می شود به عنوان پارادایم جدید، بسیاری از اهداف جهانی برای قرن ۲۱، در چارچوب های این مفهوم برنامه ریزی شود.

بر این اساس توسعه پایدار در سالهای اخیر به سهولت خود را نه تنها به عنوان یکی از چالش های اصلی، بلکه به عنوان نقطه ای کانونی برای مناظره پیرامون بسیاری از مسائل موجود در دوران بی نظمی جهان مطرح کرده است. همچنین سرعت در گسترش مفاهیم مربوط به توسعه پایدار در ساخت و مناظرات جهانی، به ویژه در سازمان ملل متحد و سازمان های وابسته و یا زیر مجموعه های آن، تأکیدی بیشتر بر کلیدی بودن این مفهوم در سده ی بیست و یکم دارد.