پیشرفت پایدار شهر: تکنوکراسی دانش بنیان

طی سال های اخیر شهروندان شاهد بهبود و پیشرفت های قابل ملاحظه ای در فرآیندهای اداری و تبدیل آنها به خدمات الکترونیک بوده اند و در کنار این پیشرفت ها گاه و بیگاه عدم هماهنگی در عملکرد سازمان های مختلف در حوزه مدیریتی نیز محسوس بوده است. حقیقت آن است که در حال حاضر مدیریت شهرهای ما پراکنده و نامنسجم است و هیچ سازمان هماهنگ کننده ای بین بخش های متولی امور شهری وجود ندارد؛ علاوه بر آن به نظر می رسد ما در حال گذار از بوروکراسی کاغذی به بوروکراسی رایانه ای هستیم.

برون رفت از باتلاق بوروکراسی، مدیریت یکپارچه شهری

در کشور ما متولیان امور شهری کارکردی چند گونه، چند وجهی با ماموریت های کاملا متنوع و متفاوت دارند. در حالیکه جامعه شهری به مدیریت شهری جهت اعمال مقررات و قواعد و ضوابط شهرنشینی یک شهر نیازمند است. مدیریت شهری شامل مدیریت اجتماعات، نهادها و سازمان های شهری است. در حال حاضر مدیریت شهری چالش های اصلی روبه روی خود را در چند عامل: ساختار مدیریت شهری، ابزارها، سازمان ها و نهادهای شهری، نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر ، بافت کالبدی و فیزیکی شهر و فرهنگ حاکم بر شهر می بیند.

 متولیان اصلی در حوزه مدیریت یکپارچه شهری

در قانون، شهرداری و شورای شهر بعنوان متولیان و تصمیم گیرندگان اصلی امور اجرایی شهر هستند ولی آنچه که در تمامی شهرها به وضوح می توان دید ناهماهنگی است که گریبانگیر مدیریت اجرایی شهرها است. در بحث مدیریت اجرایی بیشترین تداخل کاری توسط سازمان ها و ادارات با حوزه شهرداری دیده می شود. هم اکنون هر یک از سازمان‌های ارائه دهنده خدمات، برنامه‌ریزی‌های خود را در انجام وظایف و خدمات براساس منافع خویش و نه منافع شهر تهیه می کنند که این خود زمینه‌ساز دوباره‌کاری در بین سازمان‌ها خواهد بود. به دلیل نبودن مدیریت یکپارچه شهری این پروژه ها و طرح ها اغلب به طورمستقل از یکدیگر اجرا می شوند. عدم مدیریت یکپارچه شهری، بی برنامگی، صرف وقت و هزینه های فراوان را برای مدیریت شهری بوجود می آورد. موضوع کنده کاری ها و حفر کانال های متعدد برای آب و فاضلاب، برق و مخابرات که در یک خیابان اجرا می شوند مثال هایی از این قبیل هستند. بروز این موازی‌کاری‌ها علاوه بر از هم گسیختگی در مدیریت شهری، زمینه‌ساز کاهش روند توسعه شهری به ویژه در اجرای پروژه‌های عمرانی و شهری خواهد بود.

در راه رسیدن به مدیریت یکپارچه شهری

در شهرهای چند عملکردی که دارای جاذبه‌های گردشگری و توریستی فراوانی نیز هستند، برنامه‌ریزی‌های گوناگونی به موازات یکدیگر برای حوزه های مختلف مدیریت شهری از سوی سازمان‌های متعدد نظیر استانداری، سازمان راه و شهرسازی، میراث فرهنگی و گردشگری، شهرداری و فرمانداری و سایر سازمان ها و نهادها صورت گرفته و می‌گیرد، که این خود پایین بودن میزان اثر بخشی برنامه‌های این سازمان‌ها، نبود متولی خاص در پاسخگویی مشکلات ایجاد شده و در نتیجه کاهش رضایت شهروندان و گردشگران را به دنبال خواهد داشت. تدوین قانون مدیریت یکپارچه شهری و اجرای آن در شهرهای کشور علاوه بر ایجاد یکپارچگی در سیستم مدیریت شهری، زمینه‌ساز نوعی تعامل مثبت بین سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات و کاهش دوباره‌کاری‌های موجود است. در شرایط کنونی بهترین راه برون رفت از شرایط یاد شده فراهم‌کردن شرایط و امکانات در راستای تحقق این امر با تدوین قانون و ایجاد بسترهای مناسب برای اجرایی‌شدن این مهم است. از جمله مهمترین زیرساخت های لازم برای اجرایی نمودن مدیریت شهری یکپارچه سرمایه گذاری در امر گسترش و ارتقای ملزومات شهر الکترونیک است.

هماهنگ نمودن سازمان های اجرایی در حوزه های مختلف شهری شامل حوزه فرهنگی (شهرداری، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، نهادهای عمومی و مردمی و …)، حوزه شهرسازی (شهرداری، سازمان راه و شهرسازی، استانداری و …)، خدمات شهری ( شهرداری، سازمان آب، برق، گاز، مخابرات، پست و مشاوران و پیمانکاران طرح های شهری)، حمل و نقل ( شهرداری، اداره کل حمل و نقل و پایانه های مسافربری، راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی) و فنی و عمران ( شهرداری، سازمان آب، برق، گاز، مخابرات، دفتر فنی استانداری و …) راه را برای آینده بهتر شهرها همگام با مدیریت یکپارچه شهری باز خواهد کرد. دیگر اینکه پدید آمدن نهادی برای هماهنگ ساختن برنامه ها و طرح های دست اندرکاران حوزه مدیریت شهری و تلفیق و کوچک سازی سازمان های مرتبط ضروری به نظر می رسد تا از موازی کاری و تداخل وظایف در امور شهری جلوگیری شود.

 در کلانشهرها نیز بایستی با توجه به تداخل وظایف سازمان های موجود و یا خلأهای مدیریتی در انجام امور و وظایف شهری، در جهت رفع مشکلات مدیریتی و اجرایی کوششی دوچندان صورت گیرد تا به مطلوب ترین شرایط ممکن نایل آیند و این امر جز با همدلی مسئولین و مشارکت مستمر و مستقیم شهروندان محقق نخواهد شد.